Geniz akıntısı, burun ve sinüslerden gelen mukusun genize akması sonucu oluşan bir durumdur. Mukus, burun içini nemli ve kaygan tutarak temizler, solunan havayı nemlendirir ve içerisindeki yabancı maddeleri tutar. Ayrıca mikroplarla mücadele eder. Geniz akıntısı, aşırı miktarda kalın mukus veya yutma bozukluklarından kaynaklanabilir. Burun ve sinüsler, günlük olarak yaklaşık bir veya iki litre ince mukus üretir. Bu mukus, burun ve sinüsleri döşeyen hücrelerin yüzeyinde bulunan küçük uzantılarla sürekli geriye doğru süpürülür. Mukus, genize, oradan da yemek borusuna gönderilir ve farkında olmadan yutulur. Normal durumlarda burun önünden akmaz. Ancak, salgının fazla olduğu veya bu salgının arkaya yönlendirilemediği durumlarda burundan akıntı olabilir.

Geniz akıntısının çeşitli nedenleri olabilir:

Burun, şiş, tıkalı ve ıslak hissedilir. Bu durumda burun, değişikliklere karşı aşırı hassastır fakat alerjik bir durum söz konusu değildir.

Çoğu zaman, kışın soğuk havalarda, sıcak ev ve binalarda yaşayan kişilerde görülür. Sinüs ve burun enfeksiyonları özellikle bazı süt ürünlerinden dolayı gelişen alerji durumlarında görülür. Eğer bir burun akıntısı koyulaşıp, sarı ve yeşil renk almaya başlarsa, bakteriyel sinüs enfeksiyonu gelişiyor olabilir. Çocuklarda bu durumda farkına varılmadan, burunda yabancı cisim (nohut, yuvarlanmış kâğıt, küçük oyuncak parçası gibi) olmasından da şüphe edilebilir.

Sigara dumanı, endüstriyel hava kirliliği, otomobil egzozu gibi uyarıcılar, burun salgısını azaltır. Salgı azaldığı zaman, normalden daha fazla koyulaşır ve artmış mukus gibi hissedilebilir. Hava akımının düzgün olmasını engelleyen burun eğrilikleri de salgının azalmasına ya da çoğalmasına neden olabilirler. Yaş arttıkça, burun salgısı azalarak koyulaşır. Bu durum, geniz akıntısı gibi hissedilebilir. Burunu döşeyen dokunun bazı nadir görülen hastalıklarında da mukus üretimi veya akımı etkilenebilir.

Yutma olayı, sıvı ve katı gıdaların, ağızdan başlayarak yemek borusundan mideye kadar giden bir işlemdir. Yutma işlevi için ağız, boğaz ve yemek borusundaki kasların, birbirleri ile düzenli çalışmaları gerekir. Yutmada problem olması, gıdaların boğazda birikmesine neden olabilir. Buradan da nefes borusuna ve ses tellerinin bulunduğu bölgeye kaçarak, seste bozulmalar ve öksürüğe yol açabilir.

Geniz akıntısı, genelde boğaz ağrısı ve yanmasına yol açar. Boğaz kültüründe hastalık yapacak mikrop üremez, ama bademcikler ve diğer salgı üreten dokularda şişlik oluşur, boğazda rahatsızlıklar ve bir şey takılmış hissi oluşabilir. Geniz akıntısının tedavisi ile boğaz şikâyetleri çoğunlukla kendiliğinden düzelir. Tedaviye başlamadan önce, teşhisin tam olarak yapılması önemlidir. Bunun için kulak-burun-boğaz muayenesi ile laboratuvar ve röntgen tetkiklerinin yapılması gerekir.

Bakteriyel durumlar antibiyotiklerle tedavi edilir. Ancak bu antibiyotikler sadece geçici bir rahatlama sağlar. Eğer kişide kronik sinüzit varsa, ağzı kapanmış sinüslerin açılması ve akıntının sağlanması için ameliyat gerekebilir. Alerji oluşturan maddelerden uzak durulmalıdır. Yatarken başı, 15-20 cm yukarıda tutarak, yatmadan önce yemek yememekle, kafein ve alkolden uzak durarak da tedavi edilir. Ayrıca bu durumda mide asidini önleyici ilaçlar da kullanılabilir. Röntgen çektirmeden önce ve diğer tetkikleri yaptırmadan, bir defa ilaç denenebilir.

Yapısal bozukluklarda çoğunlukla operasyon gerekir. Sinüslerin boşalmasını engelleyen ve kronik sinüzite neden olan şey burun eğriliği olabilir. Yapısal bozukluklarda; burun duvarındaki bir çıkıntı salgıyı artırabilir ya da buna benzer bir sonuç doğurabilecek olan burun duvarındaki bir delik, kabuklanmaya yol açabilir. Yapısı ve fonksiyonu bozulmuş burun etleri veya polipler, benzer sorunlara yol açabilirler. Kimi zaman yapısal bir bozukluk mu yoksa başka bir problem mi geniz akıntısına yol açıyor net olarak bilinemeyebilir. Eğer ilaç tedavisi başarısız olursa hasta, ameliyatın denenip denenmemesine karar vermelidir. Bazı kişilerde de geniz akıntısının nedeni bulunamaz. Eğer kişide düzeltilebilecek bir problem bulunamazsa, salgının daha sıvı olmasına ve böylelikle daha kolay akmasına çalışılır. Bu durum özellikle, çok sıvı almayan yaşlılarda geçerlidir. Bu kişiler, günde en az 8 bardak su içmeli ve kahve, idrar söktürücü ilaçlardan uzak durmalıdırlar. Burnun yıkanması da kalınlaşmış azalmış salgının yok edilmesine yarayabilir. Bunu sağlamak için özel hazırlanmış solüsyonlar da kullanılabilir.